تالاب گاوخونی در حسرتی 20 ساله برای گرفتن حق آبه
به گزارش وبلاگ کلاس 6، 98 درصد از تالاب 47 هزار هکتاری گاوخونی خشک شده و این تالاب بین المللی به مرگ نزدیک شده است.
سال هاست که تالاب های ایران حال خوشی ندارند، تالاب هایی که نابودی هر یک از آنها، نابودی هزاران گونه گیاهی و جانوری را در پی خواهد داشت.
به گفته کارشناسان حدود 90 درصد تالاب های ایران کاملا تبدیل به بیابان شده اند و 10 درصد به جای مانده هم به لطف پساب و بارش ها آب دارند.
تالاب گاوخونی در مرکز ایران، از جمله 1328 تالاب مطرح جهانی است که در کنوانسیون بین المللی رسما به عنوان تالاب بین المللی شناخته شد و شرایط خاص جغرافیایی، طبیعی و زیست محیطی و سه معیار هیدرولیکی، بیولوژیکی و اکولوژیکی این تالاب را در گروه نادرترین و کمیاب ترین تالاب های کره زمین قرار داده است.
خشک سالی و مدیریت غلط منابع آبی کشور در دو دهه اخیرموجب شد آب برای تامین حقابه کامل تالاب رهاسازی نگردد و گاوخونی از حقابه سالیانه 176 میلیون متر مکعبی اش محروم بماند.
زاینده رود در آخرین مقصد خود به تالابی می پیوست که زیستگاه گونه های متنوع جانوری و گیاهی بود، اما این رودخانه سال هاست که در حیات نصفه و نیمه اش رمق رسیدن به مقصد را ندارد و در همان ابتدای راه از نفس می افتد و اینک گاوخونی در نبود حقابه اش نفس های آخر را می کشد و چیزی جز کویری بی آب و علف از آن باقی نمانده است.
حسین اکبری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در مصاحبه با خبرنگار ما گفت: حقابه محیط زیستی تالاب بین المللی گاوخونی از حدود 20 سال پیش تا به امروز به طور کامل تامین نشده و این تالاب به نفس های آخر افتاده است.
او مقدار حقابه گاوخونی در یک سال را 176 میلیون متر مکعب اعلام و افزود: اکنون فقط حدود 100 لیتر بر ثانیه آب از زهاب کشاورزی و پساب بالادست و ایستگاه شاخه کنار وارد تالاب می گردد.
رهاسازی های اخیر زاینده رود، آبی به تالاب نرساند
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان می گوید: تنها آبی که به گاوخونی رسیده در نیمه دوم سال 98 بوده که حدود 50 میلیون متر مکعب از حقابه تالاب در چند روز رهاسازی موقت آب از سد رودشتین تامین شد، اما دیگر هیچ رهاسازی آبی برای تالاب نداشتیم.
اکبری با اشاره به بازگشایی چندباره زاینده رود در ماه های اخیر گفت: سال جاری هم چند نوبت آب زاینده رود برای مزارع شرق و باغ های غرب اصفهان رهاسازی شد، اما در هیچ نوبتی آب به تالاب نرسید.
تالاب تا یک ماه آینده صددرصد خشک می گردد
او با بیان اینکه هم اکنون 98 درصد از تالاب 47 هزار هکتاری گاوخونی خشک شده و هیچ رطوبتی ندارد ادامه داد: اگر وضع خشکی تالاب به همین منوال ادامه یابد ممکن است تالاب تا یک ماه دیگر به طور کامل خشک گردد.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان معتقد است اگر آبی به تالاب نرسد به کویر تبدیل می گردد و گاوخونی به محلی برای تهدید های جدی مانند غبارخیزی و توسعه بیابان تبدیل می گردد.
اکبری بعضی از کارکرد های تالاب گاوخونی را تعدیل آب و هوا، کاهش آثار فرونشست زمین، جلوگیری از سیلاب، حفاظت از ذخایر ژنتیکی و تنوع زیستی و مباحث گردشگری و تاریخی دانست و یادآور شد: اگر تالاب خشک گردد با توجه به موقعیت ویژه آن در فلات مرکزی، کارکرد های خود را از دست می دهد یا به حداقل می رسد.
گاوخونی خشک، کانونی برای ایجاد آلودگی و گرد و غبار
منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: به علت خشکی 98 درصدی گاوخونی و نداشتن رطوبت، تالاب می تواند به کانون گرد و غبار تبدیل گردد و دست کم 5 استان را تحت تاثیر قرار دهد.
او با بیان اینکه باید شرکت آب منطقه ای برای احیای رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی به منظور جلوگیری از تشدید کانون های گرد و غبار وارد عمل گردد، اضافه نمود: از سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور درخواست اعتباراتی برای اجرای طرح های آبخیزداری و بیابان زدایی شده تا بتوانیم در این زمینه اقدام کنیم.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با یادآوری اینکه از ابتدای سال جاری تا به امروز در اصفهان، دو ماه ناسالم ناشی از گرد و غبار سپری شده گفت: تالاب خشک گاوخونی منبع ایجاد گرد و غبار است، در منطقه ها کویری وقتی پوشش گیاهی نابود گردد و گیاهی کشت نگردد، سیلاب ها رسوباتی به وجود می آورند که وزش باد این رسوبات را به صورت گرد و غبار پراکنده می نماید.
بیماری های صعب العلاج، پیامد خشکی گاوخونی
فلاح نماینده اصفهان در شورای عالی استان ها گفت: بر اثر خشک شدن زاینده رود، تالاب گاوخونی هم متاسفانه خشک شده و وضع مطلوب گذشته را از دست داده است.
او با اشاره به اینکه خشک شدن تالاب تهدیدی برای سلامت مردم اصفهان و حتی استان های همجوار است می گوید: بسیاری از کارشناسان بهداشتی یکی از دلایل شیوع بیماری هایی مثل ام. اس و بیماری های پوستی را خشک شدن تالاب گاوخونی و ایجاد ریزگرد، بعلاوه جابه جایی آلاینده های صنعتی می دانند.
پروین صالحی نماینده مردم مبارکه در مجلس شورای اسلامی چندی پیش درباه پیامد های خشکی زاینده رود و تالاب گاوخونی گفته بود: اگر تالاب گاوخونی برای همواره خشک گردد پراکندگی ریزگرد ها نه تنها استان اصفهان و شهر های آن را از از نظر شیوع بیماری های صعب العلاج تهدید می نماید بلکه گریبان ساکنان استان های همجوار را هم می گیرد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان هم دراین باره می گوید: خشک شدن تالاب گاوخونی پیامدهای زیانبار زیادی مانند ایجاد گرد و غبار، کاهش ذخیره سفره های آب زیرزمینی، شور شدن آب و تشدید بیماری پوستی سالک در منطقه را به همراه خواهد داشت.
پرندگان مهاجری که دیگر به اصفهان نمی آیند
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت: در حالت آبی معمول گاوخونی، سالیانه به طور میانگین حدود 20 هزار قطعه پرنده از گونه های مختلف وارد تالاب می شد که در بعضی سال ها به 150 هزار قطعه هم می رسید، اما تعداد این پرندگان در 2 دهه گذشته به تدریج کاهش یافته و در سرشماری پارسال فقط 300 تا 400 قطعه پرنده مهاجر شمارش شد.
اکبری، فلامینگو ها را از پرندگان شاخص مهاجری که به تالاب گاوخونی اصفهان می آمدند معرفی کرد و اضافه نمود: در دو سال گذشته حدود 400 قطعه و پارسال فقط صد قطعه فلامینگو به گاوخونی آمدند درحالی که در سال های آبی معمول، شمار این پرندگان به چند هزار قطعه می رسید.
او ادامه داد: در پایین دست زاینده رود و بین سد رودشتین تا تالاب گاوخونی به فاصله حدود 80 کیلومتر مقداری زهاب کشاورزی و پساب وجود دارد و به علت حداقل رطوبت موجود، تعدادی پرنده در آن محدوده به ویژه حدفاصل اژیه تا شاخه کنار دیده می شوند.
آبگیری یک درصد از تالاب گاوخونی در پی بارش های اخیر
دبیر انجمن دوستداران محیط زیست شهرستان ورزنه گفت: بارش های موسمی و تابستانه این چند روز موجب شد سیلاب هایی از ورزنه، نایین، کوهپایه، شهرضا و استان یزد به سمت تالاب راهنمایی گردد و تالاب بعد از چندین سال خشکی، لب تر کند.
رضا خلیلی اضافه نمود: سالهاست که هیچ حق آبه ای به تالاب گاوخونی داده نشده و نزدیک 20 سال است تالاب در بدترین شرایط قرار گرفته و به بیابان و کانون ریزگرد تبدیل شده است.
او گفت: حق آبه زیست محیطی تالاب 176 میلیون متر مکعب است که چندین بار مصوب هیئت دولت شده است اما تا به امروز هیچ حق آبه ای داده نشده است.
دبیر انجمن دوستداران محیط زیست شهرستان ورزنه با اشاره به اینکه گاوخونی در مرکز فلات ایران است، اضافه نمود: موقعیت این تالاب به گونه ای است که تبعات خشک شدن آن تمام ایران را درگیر می نماید و باید مانند دریاچه ارومیه برای احیای آن برنامه ریزی ملی و کشوری صورت بگیرد.
وزارت نیرو به تعهداتش درباره تالاب گاوخونی عمل کند
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان می گوید: ما خواستار کوشش وزیر نیرو برای اجرای تعهداتش در زمینه احیای زاینده رود و تالاب گاوخونی و یاری به برطرف بحران فرونشست زمین هستیم و در این باره طرح هایی نیز به وزارت نیرو ارائه نموده ایم.
شیشه فروش از نماینده وزارت نیرو خواست نگاه ویژه ای به اصفهان داشته باشد و برای احیای زاینده رود تا تالاب گاوخونی کوشش ویژه ای کند.
او توضیح داد: اجرای قانون حفاظت از تالاب ها و رودخانه های در معرض خطر و طرح حفاظت از اکوسیستم های تالابی به وسیله سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو برای احیای تالاب بین المللی گاوخونی لازم است.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان هم با بیان اینکه اکنون حداقلی از کارکرد های تالاب مانند گردشگری آن وجود دارد، گفت: نگاه ویژه ای در سطح ملی و استانی برای تامین حقابه تالاب گاوخونی شکل گرفته، می توان با هم افزایی و همکاری بین بخشی و متناسب با بارش، ذخیره منابع آبی، بخشی از حقابه تالاب را تامین کرد.
تالاب ها و اکوسیستم های بکر کشور یکی پس از دیگری از دست می روند و مهم ترین اقدام مسئولان برای جلوگیری از این روند خطرناک، به تشکیل ستاد بحران و وعده و وعید های نمادین ختم می گردد و چه بسا نوش دارو هایی که پس از مرگ سهراب دیگر هیچ فایده ای ندارد...
گزارش از سولماز محمدی
وبلاگ کلاس 6 اصفهان اصفهان
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان